PL EN RU
Powoływanie i odpowiedzialność polityczna rządu w praktyce ustrojowej V Republiki Francuskiej
 
Więcej
Ukryj
1
adiunkt w Instytucie Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego
 
 
Data publikacji: 25-01-2020
 
 
Studia Politologiczne 2010;18
 
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Przedmiotem artykułu jest ewolucja relacji wewnątrz władzy wykonawczej w V Republice, a w szczególności analiza praktyki decydowania przez prezydenta o powoływaniu i odwoływaniu członków rządu, jak również egzekwowania odpowiedzialności politycznej rządu. System polityczny powstały na gruncie konstytucji z 1958 r. jest zazwyczaj określany mianem semi-prezydenckiego. Konceptualizacja reżimu semi- -prezydenckiego, której dokonał M. Duverger, była przedmiotem licznych kontrowersji (O. Duhamel, G. Vedel). Założenia ustroju V Republiki zmierzały do wykształcenia „zracjonalizowanego” parlamentaryzmu oraz wzmocnienia władzy wykonawczej, postrzeganych jako przesłanki poprawy stabilności rządu i efektywności legislacyjnej. Pociągało to za sobą osłabienie pozycji parlamentu. Rząd w systemie semi-prezydenckim został poddany „podwójnej odpowiedzialności”: powinien legitymować się zaufaniem parlamentu, zgodnie z naturą systemu parlamentarnego, ale w praktyce również – chociaż nie formalnie – poparciem prezydenta. Zakres autonomii rządu względem prezydenta ulega znacznym modyfikacjom. Jest to związane z pojawieniem się podzielonej egzekutywy, zwanej „cohabitation”. Praktyka koabitacji trwała zaledwie 9 lat spośród 50 lat historii V Republiki i przypadła w latach 1986–2002. Praktyka koegzystencji stanowi raczej wyjątek niż regułę funkcjonowania systemu. W tym kontekście postrzegać należy rewizję konstytucji z 2000 r., skracającą kadencję prezydenta, której zasadniczym celem było ograniczenie możliwości występowania koabitacji w przyszłości. Prezydent dysponuje realnym uprawnieniem powoływania i odwoływania premiera oraz ministrów. Dymisje rządu są skutkiem zarówno porażki w wyborach parlamentarnych jak i wyrażenia takiego żądania przez prezydenta. Praktyka pokazuje, że prezydent wykorzystuje swoje formalne uprawnienia jak również sytuację polityczną do podejmowania decyzji leżących w jego własnym interesie. Żaden gabinet od 1962 r. nie został odwołany, na mocy art. 42, ust. 2 konstytucji, czyli wskutek przegłosowania wotum nieufności przez parlament. Natomiast 8 spośród 18 premierów zostało odwołanych ze stanowiska, pomimo dysponowania poparciem większości parlamentarnej. Wzrastająca rola prezydenta w systemie politycznym V Republiki jest w istocie odzwierciedleniem występującej obecnie generalnej tendencji wzmacniania władzy wykonawczej, zwanej „prezydencjalizacją”. Wśród przyczyn tego zjawiska wymienia się procesy globalizacji, personalizację władzy, ewolucję systemu partyjnego, mediatyzację polityki, itp. W literaturze przedmiotu pojawia się pogląd, że system francuski, w sytuacji gdy większość parlamentarna i prezydencka są tożsame, przekształca się w reżim „ultra-prezydencki”. W istocie podczas prezydentury N. Sarkozy’ego możemy obserwować postępujący proces prezydencjalizacji. Rewizja konstytucji z 2008 r., mająca na celu rewaloryzację roli parlamentu i „demokratyzację” instytucji, nie zahamowała tych tendencji.
ISSN:1640-8888
Journals System - logo
Scroll to top