PL EN RU
The Constitutional Principle of Proportionality and Criminal Policy as an Instrument of the State’s Social Policy
 
 
 
More details
Hide details
1
Szkoła Doktorska, Uniwersytet Śląski
 
 
Publication date: 2025-12-02
 
 
Studia Politologiczne 2025;78
 
KEYWORDS
ABSTRACT
The aim of this article is to reconstruct the constitutional principle of proportionality, as expressed in Article 31(3) of the Constitution of the Republic of Poland, within the context of substantive criminal law, and to highlight the tension between this principle and criminal policy in practice. The author argues that although the principle should serve as a superior norm limiting the state’s interference with individual freedoms, it is systematically marginalized in the legislative reality. The analysis focuses on the decision-making mechanisms accompanying the process of criminalization, with particular emphasis on the phenomena of penal populism, public opinion pressure, and electoral logic. The article posits that in a democratic system, criminal law is increasingly used to serve short-term political goals at the expense of constitutionally required rationality and proportionality.
PEER REVIEW INFORMATION
Article has been screened for originality
REFERENCES (34)
1.
Arystoteles, Etyka nikomachejska, tłum. D. Gromska, Kraków 1955.
 
2.
Banaszak B., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2012.
 
3.
Beccaria C., O przestępstwach i karach, Warszawa 1959.
 
4.
Bocheński M., Populizm penalny w polskim wydaniu – rzecz o kryminologicznej problematyce ustawy o postępowaniu wobec osób stwarzających zagrożenie, «Czasopismo prawa karnego i nauk penalnych» 2014, nr 2.
 
5.
Budyn-Kulik M., Aksjologiczne podstawy kryminalizacji w społeczeństwie ponowoczesnym, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2022.
 
6.
Cekiera C. M., Relatywizm norm moralno-społecznych a rozwój patologii społecznej wśród młodzieży, [w:] H. Machel, K. Wszeborowski (red.), Psychospołeczne uwarunkowania zjawisk dewiacyjnych wśród młodzieży w okresie transformacji ustrojowej w Polsce, Gdańsk 1999.
 
7.
Cieślak M., Polskie prawo karne, Warszawa 1995.
 
8.
Daśko N., Ustawa o bestiach jako przykład populizmu penalnego, [w:] N. Daśko (red.), Wpływ interesów politycznych na stanowienie prawa, Interdyscyplinarne Koło Naukowe Doktorantów Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2016.
 
9.
Filipczak M., Nauka o dobru prawnym i jej rola w badaniu konstytucyjności regulacji prawa karnego, «Studia Prawno-Ekonomiczne» 2017, t. 102.
 
10.
Gardocki L., Zagadnienia teorii kryminalizacji, Warszawa 1990.
 
11.
Garland D., Culture of Control: Crime and Social Order in Contemporary Society, Nowy Jork 2001.
 
12.
Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne, Wolters Kluwer, Warszawa 2023.
 
13.
Grygieńć J., Od dyktatury ekspertów do demokracji nieliberalnej, «Civitas. Studia z filozofii polityki» 2021, nr 28.
 
14.
Guzik A., Wstęp. Gloryfikacja czy deprecjacja ekspertów? Kultura ekspercka a wyzwania ponowoczesności, «Kultura Współczesna» 2023, nr 2.
 
15.
Hailbronner K., The principle of the proportionality, [w:] General reports to the 10th International Congress of Comparative Law, Budapeszt 1981.
 
16.
Izdebski H., Doktryny polityczno-prawne. Fundamenty współczesnych państw, Warszawa 2012.
 
17.
Jareborg N., Criminalization as last resort (Ultima Ratio), «Ohio State Journal of Criminal Law» 2004, nr 2.
 
18.
Koszowski M., Dwadzieścia osiem wykładów ze wstępu do prawoznawstwa, Warszawa 2019.
 
19.
Kulesza J., Problemy teorii kryminalizacji. Studium z zakresu prawa karnego i konstytucyjnego, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2017.
 
20.
Łabno A., Istota zasady proporcjonalności, [w:] T. Dukiet-Nagórska (red.), Zasada proporcjonalności w prawie karnym, Wolters Kluwer, Warszawa 2010.
 
21.
Marek A. (red.), System prawa karnego, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2010.
 
22.
Morawski L., Główne problemy współczesnej filozofii prawa, LexisNexis, Warszawa 2004.
 
23.
Pikulski S., Polityka karna w Polsce z perspektywy międzynarodowej, «Białostockie Studia Prawnicze» 2009, z. 6.
 
24.
Prengel M., Dobro prawne – centralne pojęcie prawa karnego, «Jurysta» 2002, nr 5.
 
25.
Sztompka P., Teoria kontroli społecznej. Próba systematyzacji, «Kultura i Społeczeństwo» 1967, nr 3.
 
26.
de Tocqueville A., O demokracji w Ameryce, PIW, Warszawa 1976.
 
27.
Tuleja P., art. 31, [w:] P. Czarny, M. Florczak-Wątor, B. Naleziński, P. Radziewicz, P. Tuleja, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, wyd. II, Warszawa 2023.
 
28.
Tyszkiewicz L., Ogólne wiadomości o prawie karnym, [w:] T. Dukiet-Nagórska, O. Sitarz (red.), Prawo karne, Wolters Kluwer, Warszawa 2020.
 
29.
Wojtyczek K., Zasada proporcjonalności jako granica prawa karania, «Czasopismo prawa karnego i nauk penalnych» 1999, z. 1.
 
30.
Wróbel W., Czy powrót do racjonalizmu? Projekty nowelizacji Kodeksu karnego w perspektywie zmian dokonanych w prawie karnym w latach 2005–2007, [w:] Z. Sienkiewicz, R. Kokot (red.), Populizm penalny i jego przejawy w Polsce. Materiały z ogólnopolskiego zjazdu katedr prawa karnego, Wrocław 2009.
 
31.
Zachariasz A. L., Moralność i rozum w ponowożytności, [w:] Z. Sareło (red.), Moralność i etyka w ponowoczesności, Warszawa 1996.
 
32.
Zieliński M., Sobol-Kołodziejczyk M., Dobro prawne w prawie karnym (rozważania prawno-filozoficzne), «Facta Simonidis» 2016, nr 9.
 
33.
Zoll A., System prawa karnego. Źródła prawa karnego, t. 2, red. T. Bojarski, Warszawa 2011.
 
34.
Żak P., Zasada proporcjonalności i jej znaczenie w argumentacji Trybunału Konstytucyjnego [nieopublikowana rozprawa doktorska, UŚ], Katowice 2018.
 
ISSN:1640-8888
Journals System - logo
Scroll to top