Konstytucyjna zasada proporcjonalności
a polityka karna
jako instrument polityki społecznej państwa
1
Szkoła Doktorska, Uniwersytet Śląski
Data publikacji: 02-12-2025
Studia Politologiczne 2025;78
SŁOWA KLUCZOWE
zasada proporcjonalnościprawo karne materialnepopulizm penalnypraktyka legislacyjnakonstytucjonalizm
STRESZCZENIE
Celem artykułu jest zrekonstruowanie konstytucyjnej zasady proporcjonalności,
wyrażonej w art. 31 ust. 3 Konstytucji RP, w kontekście prawa karnego materialnego oraz
ukazanie napięcia pomiędzy tą zasadą a prowadzoną polityką karną. Autor wskazuje, że,
mimo iż zasada ta powinna pełnić funkcję nadrzędnej normy ograniczającej ingerencję
państwa w wolności jednostki, w rzeczywistości legislacyjnej bywa ona systemowo
marginalizowana. Analizie poddano mechanizmy decyzyjne towarzyszące procesowi
penalizacji ze szczególnym uwzględnieniem zjawiska populizmu penalnego, presji opinii
publicznej i logiki kampanii wyborczych. Autor stawia tezę, że w systemie demokratycznym
prawo karne coraz częściej służy realizacji bieżących celów politycznych kosztem
konstytucyjnie wymaganej racjonalności i proporcjonalności.
INFORMACJE O RECENZOWANIU
Sprawdzono w systemie antyplagiatowym
REFERENCJE (34)
4.
Bocheński M., Populizm penalny w polskim wydaniu – rzecz o kryminologicznej problematyce ustawy o postępowaniu wobec osób stwarzających zagrożenie, «Czasopismo prawa karnego i nauk penalnych» 2014, nr 2.
5.
Budyn-Kulik M., Aksjologiczne podstawy kryminalizacji w społeczeństwie ponowoczesnym, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2022.
6.
Cekiera C. M., Relatywizm norm moralno-społecznych a rozwój patologii społecznej wśród młodzieży, [w:] H. Machel, K. Wszeborowski (red.), Psychospołeczne uwarunkowania zjawisk dewiacyjnych wśród młodzieży w okresie transformacji ustrojowej w Polsce, Gdańsk 1999.
8.
Daśko N., Ustawa o bestiach jako przykład populizmu penalnego, [w:] N. Daśko (red.), Wpływ interesów politycznych na stanowienie prawa, Interdyscyplinarne Koło Naukowe Doktorantów Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2016.
9.
Filipczak M., Nauka o dobru prawnym i jej rola w badaniu konstytucyjności regulacji prawa karnego, «Studia Prawno-Ekonomiczne» 2017, t. 102.
11.
Garland D., Culture of Control: Crime and Social Order in Contemporary Society, Nowy Jork 2001.
13.
Grygieńć J., Od dyktatury ekspertów do demokracji nieliberalnej, «Civitas. Studia z filozofii polityki» 2021, nr 28.
14.
Guzik A., Wstęp. Gloryfikacja czy deprecjacja ekspertów? Kultura ekspercka a wyzwania ponowoczesności, «Kultura Współczesna» 2023, nr 2.
15.
Hailbronner K., The principle of the proportionality, [w:] General reports to the 10th International Congress of Comparative Law, Budapeszt 1981.
16.
Izdebski H., Doktryny polityczno-prawne. Fundamenty współczesnych państw, Warszawa 2012.
17.
Jareborg N., Criminalization as last resort (Ultima Ratio), «Ohio State Journal of Criminal Law» 2004, nr 2.
18.
Koszowski M., Dwadzieścia osiem wykładów ze wstępu do prawoznawstwa, Warszawa 2019.
19.
Kulesza J., Problemy teorii kryminalizacji. Studium z zakresu prawa karnego i konstytucyjnego, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2017.
20.
Łabno A., Istota zasady proporcjonalności, [w:] T. Dukiet-Nagórska (red.), Zasada proporcjonalności w prawie karnym, Wolters Kluwer, Warszawa 2010.
22.
Morawski L., Główne problemy współczesnej filozofii prawa, LexisNexis, Warszawa 2004.
23.
Pikulski S., Polityka karna w Polsce z perspektywy międzynarodowej, «Białostockie Studia Prawnicze» 2009, z. 6.
24.
Prengel M., Dobro prawne – centralne pojęcie prawa karnego, «Jurysta» 2002, nr 5.
25.
Sztompka P., Teoria kontroli społecznej. Próba systematyzacji, «Kultura i Społeczeństwo» 1967, nr 3.
27.
Tuleja P., art. 31, [w:] P. Czarny, M. Florczak-Wątor, B. Naleziński, P. Radziewicz, P. Tuleja, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, wyd. II, Warszawa 2023.
28.
Tyszkiewicz L., Ogólne wiadomości o prawie karnym, [w:] T. Dukiet-Nagórska, O. Sitarz (red.), Prawo karne, Wolters Kluwer, Warszawa 2020.
29.
Wojtyczek K., Zasada proporcjonalności jako granica prawa karania, «Czasopismo prawa karnego i nauk penalnych» 1999, z. 1.
30.
Wróbel W., Czy powrót do racjonalizmu? Projekty nowelizacji Kodeksu karnego w perspektywie zmian dokonanych w prawie karnym w latach 2005–2007, [w:] Z. Sienkiewicz, R. Kokot (red.), Populizm penalny i jego przejawy w Polsce. Materiały z ogólnopolskiego zjazdu katedr prawa karnego, Wrocław 2009.
31.
Zachariasz A. L., Moralność i rozum w ponowożytności, [w:] Z. Sareło (red.), Moralność i etyka w ponowoczesności, Warszawa 1996.
32.
Zieliński M., Sobol-Kołodziejczyk M., Dobro prawne w prawie karnym (rozważania prawno-filozoficzne), «Facta Simonidis» 2016, nr 9.
33.
Zoll A., System prawa karnego. Źródła prawa karnego, t. 2, red. T. Bojarski, Warszawa 2011.
34.
Żak P., Zasada proporcjonalności i jej znaczenie w argumentacji Trybunału Konstytucyjnego [nieopublikowana rozprawa doktorska, UŚ], Katowice 2018.
Udostępnij
ARTYKUŁ POWIĄZANY
| ISSN: | 1640-8888 |
Czasopismo naukowe «Studia Politologiczne» uzyskało dofinansowanie z Ministerstwa Edukacji i Nauki w ramach programu „Rozwój Czasopism Naukowych” (projekt numer RCN/SN/0713/2021/1). Wysokość otrzymanego dofinansowania wynosi 79 607 zł. Celem projektu jest realizacja działań zmierzających do podniesienia poziomu praktyk wydawniczych i edytorskich, zwiększenia wpływu Czasopisma na rozwój nauki oraz dalszego zwiększania prestiżu Czasopisma w międzynarodowym obiegu naukowym. Okres realizacji projektu wynosi 24 miesiące.
© 2006-2025 Journal hosting platform by Bentus
Przetwarzamy dane osobowe zbierane podczas odwiedzania serwisu. Realizacja funkcji pozyskiwania informacji o użytkownikach i ich zachowaniu odbywa się poprzez dobrowolnie wprowadzone w formularzach informacje oraz zapisywanie w urządzeniach końcowych plików cookies (tzw. ciasteczka). Dane, w tym pliki cookies, wykorzystywane są w celu realizacji usług, zapewnienia wygodnego korzystania ze strony oraz w celu monitorowania ruchu zgodnie z Polityką prywatności. Dane są także zbierane i przetwarzane przez narzędzie Google Analytics (więcej).
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
