Ekranizacja rzeczywistości
i jej polityczne konsekwencje
Więcej
Ukryj
1
Instytut Nauk o Komunikacji
Społecznej i Mediach, Wydział Politologii i Dziennikarstwa Uniwersytetu Marii Curie-
-Skłodowskiej w Lublinie
Data publikacji: 04-06-2025
Studia Politologiczne 2025;76
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Celem rozważań podjętych w artykule jest przedstawienie – także w odniesieniu
do konkretnych przykładów – konsekwencji „ekranizacji” („uobrazowienia”) rzeczywistości
kulturowej, szczególnie w obszarze polityki. Główny problem badawczy można sprowadzić
do pytania: co w kontekście politycznym oznacza powtarzana od dekad teza, wedle której
żyjemy w świecie zdominowanym przez obrazy techniczne (dziś najczęściej usieciowione
w przestrzeni Internetu)? W analizach tych odwołuję się do XX-wiecznej tradycji filozofii
mediów, m.in. takich postaci, jak Vilém Flusser czy Régis Debray. Filozoficzne diagnozy
XX i XXI wieku sugerują, że żyjemy w czasach, w których wszelkie nasze indywidualne
nadzieje i obawy, ale także społeczne utopie i ideologie zostały „zekranizowane”, mieszczą
się na płaszczyznach wszechobecnych ekranów. Jeśli założenie to jest słuszne, oznacza to,
że walka o rząd dusz toczy się dzisiaj raczej na fejsbukowym „wall’u” i serialowym planie
niż na politycznym wiecu czy sali obrad Sejmu. W niniejszym artykule testuję to założenie
w odniesieniu do obrazów kultury popularnej jako, po pierwsze, nośnika ideologii politycznych
oraz, po drugie, narzędzia kampanii wyborczych. Ponieważ przestrzeń wizualnej
komunikacji społecznej ostatnich dekad doprowadziła do istotnych zmian w sferze polityki,
a obrazy techniczne zacierają granicę między (medialną) fikcją a (polityczną) rzeczywistością, czyniąc np. fikcyjne obrazy popkulturowe źródłem decyzji wyborczych w społeczeństwach
Zachodu, dlatego też holistyczne podejście do zjawisk współczesnej polityki musi
uwzględniać nie tylko tradycyjną perspektywę politologiczną, ale i mediologiczną, która
bierze pod uwagę techno-medialną stronę dzisiejszych fenomenów polityki.
INFORMACJE O RECENZOWANIU
Sprawdzono w systemie antyplagiatowym
REFERENCJE (23)
1.
Baudrillard J., Symulakry i symulacja, przeł. S. Królak, Warszawa 2005.
2.
Belting H., Antropologia obrazu: szkice do nauki o obrazie, przeł. M. Bryl, Kraków 2007.
3.
Bourdieu P., O telewizji. Panowanie dziennikarstwa, przeł. K. Sztandar-Sztanderska i A. Ziółkowska, Warszawa 2009.
4.
Browning Ch.R., Pamięć przetrwania. Nazistowski obóz pracy oczami więźniów, przeł. H. Pustuła-Lewicka, Wołowiec 2012.
5.
Debray R., Wprowadzenie do mediologii, Warszawa 2010.
7.
Flusser V., Fotografia i koniec polityki?, [w:] V. Flusser, Kultura pisma. Z filozofii słowa i obrazu, przeł. P. Wiatr, Warszawa 2018.
8.
Flusser V., Into the Universe of Technical Images, trans. N.A. Roth, Minneapolis–London 2011.
9.
Flusser V., Komunikologia. Mutacja w relacjach międzyludzkich?, przeł. P. Wiatr, Warszawa 2024.
10.
Gardner E., Netflix Sued by Ex-Soviet Chess Champion Over „Sexist” Remark in „Queen’s Gambit”, «The Hollywood Reporter» 16.09.2021,
https://www.hollywoodreporter.... (28.08.2024).
11.
Gwóźdź A., „Po prostu włącz”. Strumieniowanie jako praktyka technokulturowa, «Kwartalnik filmowy» 2023, nr 124.
12.
Gwóźdź A., Zawojski P. (red.), Wiek ekranów. Przestrzenie kultury widzenia, Kraków 2002.
13.
Hudzik J.P., Reflections on German and Polish Historical Policies of Holocaust Memory, «The Polish Review» 2020, nr 4/65.
14.
Hudzik J.P., Prawda i teoria, Warszawa 2011.
15.
Hudzik J.P., Widzialność i utopia – z historii i teorii dekonstrukcji mediów, [w:] J.P. Hudzik, M. Sanakiewicz, P. Celiński, Projekt: media. Wyobrazić sobie media i stworzyć świat, Lublin 2020.
16.
Hudzik J.P., Wykłady z filozofii mediów. Podstawy nauk o komunikowaniu, Warszawa 2017.
17.
Karwat M., O upolitycznieniu twórczości i dzieł twórczych. Modelowa analiza mechanizmu, «Studia Politologiczne» 2018, vol. 50.
18.
Minkner K., Rozważania o ideologicznym charakterze sztuk narracyjnych. Uwagi teoretyczne i metodologiczne, «Studia Politologiczne» 2018, vol. 50.
19.
Mohyr D., Marketing polityczny Wołodymyra Zełenskiego – bezprecedensowa kampania wyborcza w historii niepodległej Ukrainy, «iNFOTEZY» 2021, nr 2/11.
20.
Taylor Ch., Nowoczesne imaginaria społeczne, przeł. A. Puchejda, K. Szymaniak, Kraków 2010.
21.
Tevis W., Gambit Królowej, przeł. H. Pustuła-Lewicka, Wołowiec 2020.
22.
Wiatr P., W cieniu posthistorii – wprowadzenie do filozofii Viléma Flussera, Toruń 2018.
23.
Wiatr P., Kondycja posthistoryczna. Rzecz o telewizji, nowych mediach i polityce, «Images» 2023, nr 35/44.