Rozum sądu czy wola ludu?
Swoboda jednostki
czy upowszechniony ideał wolności?
Interpretacja sprawy Dobbs
Więcej
Ukryj
1
Uniwersytet Ekonomiczny
w Krakowie
Data publikacji: 19-09-2025
Studia Politologiczne 2025;77
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Artykuł jest próbą spojrzenia na sprawę Dobbs z perspektywy sporu
o rozumienie wolności osobistej. W tym celu wykorzystano propozycję Isaiaha Berlina,
rozróżnienia wolności w aspekcie negatywnym od wolności w aspekcie pozytywnym. Autor
utrzymuje, że ratio decidedi w sprawie Roe i w późniejszych orzeczeniach opartych na
tym precedensie, można dostrzec w tym, że są one zakotwiczone w koncepcji wolności
negatywnej, uwalniającej płodność kobiety od zewnętrznych ograniczeń: presji otoczenia
społecznego, w tym władzy publicznej.
W sprawie Dobbs sędziowie Sądu Najwyższego postawili pytanie, czy prawo do
przerwania ciąży jest częścią amerykańskiej tradycji rozumienia wolności, czy też jest
przykładem „uporządkowanej wolności”, w której wolność jednostki zyskuje kontekst
społeczny. Ponieważ większość w sprawie Dobbs zaprzecza, że Sąd Najwyższy jest w stanie
odpowiedzieć na takie pytanie, postanowiono skierować tę kwestię do ustawodawców
stanowych i mieszkańców poszczególnych stanów. W sprawie Dobbs ratio decidendi
można odczytywać jako przyjęcie perspektywy właściwej dla wolności w jej pozytywnym
aspekcie.
INFORMACJE O RECENZOWANIU
Sprawdzono w systemie antyplagiatowym
REFERENCJE (24)
1.
Banaszak B., Bernaczyk M., Aktywizm sędziowski we współczesnym państwie demokratycznym, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2012.
2.
Dahl R. A., Demokracja i jej krytycy, tłum. S. Amsterdamski, Wydawnictwo Znak, Kraków 1995.
3.
Dworkin R., Freedom’s Law: The Moral Reading of the American Constitution, Macmillan, Nowy Jork 1990.
4.
Fried Ch., dział Correspondence, «Philosophy & Public Affairs» 1977, vol. 6, nr 3.
5.
Fried Ch., Right and Wrong, Harvard University Press, Cambridge 1978.
6.
Greenawalt K., Private Consciences and Public Reasons, Oxford University Press, Nowy Jork 1995.
7.
Grothouse M., Implicit in The Concept of Ordered Liberty: How Obergefell v. Hodges Illuminates the Modern Substantive Due Process Debate, «J. Marshall Law Review» 2016, vol. 49, nr 1.
8.
Laidler P., Proceduralna i materialna właściwość prawa: XIV poprawka i jej rola w rozwój amerykańskiego konstytucjonalizmu, [w:] A. Zięba (red.), Konstytucjonalizm w państwach anglosaskich, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2013.
9.
Macedo S., Cnoty liberalne, tłum. G. Łuczkiewicz, Znak, Kraków 1995.
10.
Macedo S., The Politics of Justification, «Political Theory» 1990, vol. 18, nr 2.
11.
Rawls J. (red. J. Kelly), Justice as Fairness. A Restatement, The Belknap Press, Cambridge 2001.
12.
Rawls J., Liberalizm polityczny, tłum. A. Romaniuk, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998.
13.
Sandefur T., Privileges, Immunities, and Substantive Due Process, «New York University Journal of Law & Liberty» 2009, vol. 5, nr 1.
14.
Bowers v. Hardwick, 478 U.S. 186 (1986).
15.
Brown v. Allen, 344 U.S. 443 (1953).
16.
Dobbs v. Jackson Women’s Health Organization, 597 U.S. 215 (2022).
17.
Doe v. Bolton, 410 U.S. 179 (1973).
18.
Griswold v. Connecticut, 381 U.S. 479 (1965).
19.
Moore v. City of East Cleveland, 431 U.S. 494 (1977).
20.
Palko v. Connecticut, 302 U.S. 319 (1937).
21.
Planned Parenthood of Se. Pa. v. Casey, 505 U.S. 833, 851 (1992).
22.
Roe v. Wade, 410 U.S. 113 (1973).
23.
Thornburgh v. American College of Obstetricians and Gynecologists, 476 U.S. 747 (1986).
24.
Washington v. Glucksberg, 521 U.S. 702, 721 (1997).